Matematik derslerinden hepimiz aşinayız işçi problemlerine. Bir işçinin 16 saatte yaptığı bir işi, 2 işçinin kaç saatte yapabileceği sorusuna beklenen cevap 8 saattir. Gerçekten de pratik hayatta böyle mi oluyor acaba?
O işi 2 işçi 8 saatte mi yapıyor gerçekten? Ya işçi sayısını artırır 3 ya da 4 yaparsak? İşin yapılma süresi de aynı oranda azalır mı acaba?
1913 yılında Max Ringelmann isimli bir mühendis bu sorulara verilen cevapların yanlış olduğunu düşünmeye başladı ve bunu kanıtlamak için kolları sıvadı.
Eline bir halat alan Ringelmann belli sayıda insana halatı teker çeker çekmelerini söyledi.
Daha sonra ise aynı insanlardan, bir grupla birlikte aynı şekilde halatı çekmelerini istedi.
İnsanları iki durumda da gözlemleyen Ringelmann, bireylerin tek başına halatı çekerkenki performansının, grup içindeyken harcadığı performanstan daha fazla olduğu sonucuna ulaştı.
Yani halatı tek tek çeken kişilerin uyguladığı kuvvetlerin toplamı, hepsinin aynı anda çekerken uyguladıkları toplam kuvvetten çok daha fazla idi.
Kişi sayısı ile uygulanan toplam kuvvet arasındaki bu ters yönlü ilişkiye Ringelmann Etkisi veya Sosyal Kaytarma deniyor.
Kimi durumlarda grup olarak topluca yapılan işlerde insanların motive olması kolaylaşacağından iş verimliliği artabilir.
Ancak kişilerin tekil olarak yaptıkları işin ölçülemediği durumlarda toplamda yapılan iş ve verimlilik düşme eğilimindedir.
Yani topluca yapılan ve kişisel performansın ölçülemediği işlerde insanlar hep kaytarma eğilimindedirler.
Bunun sebebi kişinin kendisi dışındaki herkesin tam kapasite performans sergileyeceğini, dolayısıyla da kendisinin daha az performans sergilemesinin toplam performansı etkilemeyeceğini düşünmesidir.
Eski bir hikaye vardır: Zalim bir Kral yeni yaptırdığı havuza gece tüm köylünün birer kova süt boşaltmasını emredir. Beklenen şey havuzun sabaha kadar süt ile dolmasıdır.
Oysa sabah olduğunda havuzun içinin tamamen su ile dolduğunu görürler.
Çünkü tüm köylüler “Nasılsa benim dışımdaki herkes süt dökecek, ben bir kova su döksem de fark edilmez” diyerek birer kova su dökmüştür havuza.
Bu konuda Ringelman’dan sonra da pek çok deney yapılmış ve birbirinden çok farklı sonuçlara ulaşılmıştır.
Bazı deneylerde topluca yapılan işlerde kişisel verimlerin toplamından daha fazla performans elde edilirken bazı durumlarda da tam tersi sonuçlar elde edilmiştir.
Çalışmaların sonucunda toplam performansın düşmesi yada artmasına etki eden pek çok faktör ortaya çıkarılmıştır.
Bu faktörlerden en önemlileri ise kişilerin grup ile kurduğu aidiyet ilişkisi ve yapılan işi sahiplenme biçimidir.
Bireylerin toplumcu bir bakış açısıyla yetiştirilmeleri, dayanışma ve yardımlaşma alışkanlıkları, iş bölümünde uygun tercihler, birlik ve beraberlik ruhu Sosyal Kaytarmanın en etkili panzehiridir…