Genelde dostluk üzerine düşünürken özellikle şu hususun üzerinde durulması gerektiği kanaatini taşıyorum:
Dostluk zayıflıktan ve ihtiyaçtan mı doğar?
İnsanların birbirlerine karşılıklı yardım etmesinin nedeni, tek başlarına yapamayacakları bir şeyi başkasının yardımıyla yapmayı ve karşılığını da aynı şekilde ödemeyi istemeleri mi?
Yoksa bu yardımlaşma duygusu dostluğun bir özelliği midir, bununla birlikte dostluğun daha eski, daha güzel ve bizzat doğanın kendisinden ileri gelen başka bir nedeni var mı?
Nitekim dostluk sözcüğünün (amicitia) türetildiği sevgi (amor) birisine iyi niyetle bağlanmanın temel unsurudur.
Öyle ki, genelde insan dostmuş gibi davranan ve durum ne gerektiriyorsa öyle hareket eden insanlardan da fayda sağlayabilirken, dostlukta hiçbir sahtelik ve ikiyüzlülük yoktur, ne varsa gerçektir ve dostluğun kendi uyumundan gelir.
Bu yüzden bana öyle geliyor ki, ruhun dostluktan ne fayda sağlayacağı hesabından ziyade, sevgi hissiyle bağlanmasından doğduğuna göre, dostluğu ihtiyaçtan ziyade doğa yaratır.
Bunun nasıl bir sevgi olduğu bazı hayvanlarda bile görülebilir, onlarda bir süreliğine yavrularını öyle bir severler ki, sevgileri açıkça görülebilir.
Bu tür sevgi insanda daha barizdir, bu öncelikle anne babalar ile evlatlar arasında ki şefkat duygusundan anlaşılır, sonra ahlak ve karakter bakımından uyum içinde olduğumuz birini bulduğumuzu düşündüğümüzde, sevgi duygusu benzer bir güce erişir.
Cicero – Dostluk Üzerine
