Binbir Gece Masalları

Hikâyeye göre, Fars kralı Şehriyar, karısının kendisini aldattığını öğrenir ve öfkelenir, tüm kadınların sadakatsiz, nankör olduğuna inanmaya başlar.

Önce karısını öldürtür, sonra da vezirine her gece kendisine yeni bir hanım bulmasını emreder.

Her gece yeni bir gelin alan Şehriyar, geceyi geçirdikten sonra tan vakti kadınları idam ettirir.

Bir süre bu böyle devam eder, daha sonra vezirin akıllı kızı Şehrazad bu kötü gidişata son vermek için bir plan yapar ve Şehriyar’ın bir sonraki eşi olmaya aday olur.

Evlendikleri geceden başlayarak, kardeşi Dünyazad’ın da yardımıyla her gece Şehriyar’a çok güzel ve heyecanlı hikâyeler anlatır.

Tam şafak vakti geldiğinde, hikâyenin en heyecanlı yerinde anlatmayı keser ve devamını bir sonraki gün anlatacağını söyler.

Hikâyenin sonunu merak eden Şehriyar, ertesi gece devam edebilmesi için, o gecelik Şehrazad’ın idamını erteler.

Şehrazad yıllarca Şehriyar’a masallar, hikayeler anlatarak planını uygulamaya devam eder.

Bu süre zarfında Şehrazad üç erkek çocuk doğurmuştur ve evlenmelerinin üzerinden uzunca bir süre geçmiştir.

Kralın kadınlara olan öfkesi ve kötü düşünceleri dinmiş, Şehrazad’ın sadakatine inanmıştır. Böylece önceki emrini de uygulamadan kaldırır, eşlerini idam etmekten vazgeçer.

***

Yukarıda okumuş olduğunuz hikaye Orta Çağda yazılmış olan Orta Doğu kökenli edebi bir eser olan “Binbir Gece Masalları”nın ana çerçevesini oluşturur.

Abbasi Halifesi Harun Reşid döneminde Arap kültürü diğer doğu kültürleriyle kaynaşma olanağı bulmuş ve karşılıklı etkileşim olmuştur.

Bu dönemde ortaya çıkan ve sözlü olarak anlatılan halk hikayeleri masalcı Ebu Abdullah Muhammed el-Gahşigar tarafından derlenir ve Arapçaya çevrilir.

Hikayelerin çekirdeğini oluşturan ise farsça bir kitap olan Hazâr Afsâna (Bin Efsane)’dir.

Şehrazad hikayesinin ise kitaba 14. Yüzyılda girdiği düşünülmektedir. Eser 1704 yılınca Antoine Galland tarafından Fransızcaya çevrilmiş, ilk modern Arapçe derlemesi ise 1835 yılında Kahire’de yapılmıştır. Türkçe çevirisi ise Alim Şerif Onaran tarafından yapılmıştır.

Eserde bulunan hikâyeler çeşitlidir; şiir, komedi, trajedi ve alaycı olanlarının yanında, aşk hikâyeleri, tarihi ve dini olanlar da mevcuttur. Eserdeki önemli bir nokta da bazılarındaki erotik motiflerdir. Bu bölümler, eserin çeşitli yerlerinin zaman zaman sansürlenmesine neden olmuştur.

Eserde, hayalî veya mistik yer ve karakterlerin yanı sıra gerçek yer ve karakterler de yer alır, çoğu zaman hayalî ve gerçek kişiler, olaylar ve yerler harmanlanmıştır. Örneğin, eserdeki birçok hikâyede göze çarpan baş karakter Abbasi Halifesi Harun Reşid’dir.

Bazen Şehrazad’ın anlattığı bir hikâyede geçen bir kahramanın kendine has bir hikâyesi ve o hikâyenin de içinde farklı bir hikâye olabilir. Böylece eser zengin biçimde farklı tabakalardan oluşur.

Popüler kültürü de etkileyen eser, bir bütün olarak ya da içerdiği hikâyeler tek tek filme alınmış, benzer edebi eserlerin yazılmasına ilham kaynağı olmuştur.

Rus bestecisi Nikolai Rimsky-Korsakov ise, 1888’de Şehrazad adlı eserini tamamlamıştır. Parça dört masaldan esinlenmiştir: “Deniz ve Sinbad’in Gemisi”, “Kalender Prens”, “Genç Prens ve Prenses” ve “Bağdat’ta Şenlik”.

Kaynak